4

4.1

İSG YÖNETİM SİSTEMİ UNSURLARI

GENELŞART

Kuruluş, gerekli şartları bu maddeden başlayan bir İSG Yönetim Sistemi kurmuş ve sürdürüyor mu?

Bu İSG Yönetim Sistemi uygulanan sınırları ve kapsamı anlaşılabiliyor mu?

4.2

İSG POLİTİKASI

Kuruluşun üst yönetimi tarafından onaylanmış bir iş sağlığı ve güvenliği politikası oluşturulmuş mu?

Bu politika  tüm sağlık ve güvenlik hedeflerini için bir çerçeve , görevi görüyor mu?

Sağlık ve güvenlik performansını geliştirme taahhüdünü açıkça belirtiyor mu?

Bu politika;

a)Kuruluşun İSG risklerinin büyüklüğüne ve kuruluşun yapısına uygun mu?

b)Sürekli iyileştirme için bir taahhüt içeriyor mu?

c)En azından yürürlükteki uygulanabilir İSG mevzuatına ve üyesi olduğu kuruluşların şartlarına uyulacağı taahhüdünü içeriyor mu?

d)Dokümante edilmiş, uygulanıyor ve sürdürülüyor mu?

e)Çalışanların kendi bireysel İSG sorumluluklarının farkında olmaları amacı ile, tüm çalışanlara duyurulmuş mu? Çalışanlarca anlaşılmış mı?

f)İlgili taraflar için ulaşılabilir mi?

g)Kuruluşun kendisine uygun ve ilgili olarak kalmasını sağlamak için periyodik olarak gözden geçiriliyor mu?

4.3

4.3.1

PLANLAMA

Tehlike Tanımlaması, Risk Değerlendirmesi ve Risk Kontrolü İçin Planlama

Kuruluş, devam eden tehlikelerin belirlenmesi, risklerin değerlendirilmesi ve gerekli kontrol tedbirlerinin alınması için prosedürler oluşturmuş mu?

Bu prosedürler uygulanıyor mu?

Bu prosedürler;

a)Rutin veya rutin olmayan faaliyetleri(üretim, boyama, bakım,temizlik v.b.);

b)İş yerine erişebilme imkanına sahip personelin faaliyetlerini (taşeronlar ve ziyaretçiler dahil);

c)Kuruluş veya diğerleri tarafından sağlanan iş yerindeki olanakları(tesisler, kolaylıklar) içeriyor mu?

Kuruluş, İSG hedeflerini koyarken bu değerlendirmelerin sonuçlarının ve bu kontrollerin etkilerinin dikkate alınmasını sağlamış mı?

Kuruluş bu bilgileri dokümante etmiş ve güncel olarak tutuyor mu?

Tehlike tanımlaması ve risk değerlendirmesi için kuruluşun yöntem yaklaşımı;

a)Tepkisel olmaktan çok Önleyici olmayı sağlamak için, Risk tayinin kapsamına, doğasına ve zamanlamasına gore Metodoloji(yöntem Yaklaşımı) tarif edilmiş mi?(Tesis yapısı, yerleşimi, faaliyetleri v.b.)

b)Madde 4.3.3.(Hedefler) ve madde 4.3.4(İSG/OHSAS Yönetim Programları) de belirlendiği gibi, ölçümler ile giderilen veya kontrol edilen risklerin sınıflandırılması ve tanımlanmasını sağlanmış mı?

c)İşletme deneyimi ve uygulanan risk kontrol önlemlerinin kapasiteleri ile tutarlı mı?(Daha önceki alınmış tedbirler,faaliyetlerin yapılış şekli, çalışanların bilgi birikimi v.b.)

d)Tesis ihtiyaçlarının belirlenmesine, eğitim ihtiyacının tanımlanmasına ve/veya işletme kontrollerinin geliştirilmesine girdi sağlıyor mu?

e)Gerekli faaliyetlerin hem etkin, hem de zamanında uygulanması için izlemeyi sağlıyor mu?

4.3.2

YASAL VE DİĞER ŞARTLAR

Kuruluş, kendisine uygulanabilir olan yasal ve diğer İSG şartlarını tanımlamak ve ulaşmak için bir prosedür oluşturmuş ve sürdürüyor mu?

Üye olunan kuruluşların şartları tanımlanmış mı?(Kimya sanayicileri üçlü sorumluluk vb.)

Kuruluş bu bilgileri güncelleştirerek tutuyor mu?

Kuruluş, çalışanlarına ve ilişkili olan diğer ilgili taraflara yasal ve diğer şartlar hakkındaki ilgili bilgileri iletiyor mu?

4.3.3

HEDEFLER

Kuruluş, kuruluş içerisindeki her bir ilgili fonksiyon ve seviyede dökümante edilmiş iş sağlığı ve güvenliği hedeflerini oluşturmuş ve sürdürüyor mu?

Hedefler uygulanabilir olduğunda sayısal mı?

Hedef gerçekleşmeleri izleniyor mu?

Kuruluş, hedeflerini oluştururken ve gözden geçirirken yasal ve diğer şartları, İSG tehlikelerini, risklerini, teknolojik seçeneklerini, finansal çalıştırma ve işletme şartlarını, ilgili tarafların görüşlerini dikkate almış mı? Bunlarla hedefler arasında uyumsuzluklar var mı?

Hedefler sürekli iyileştirme taahhüdünü de içeren İSG politikası ile tutarlı mı?.

4.3.4

İSG YÖNETİM PROGRAMLAR(I)

Kuruluş, hedeflerine ulaşmak için İSG  yönetim program(lar)ı oluşturmuş ve sürdürüyor mu?. Bu program(lar) dokümante edilmiş mi?

 Dokümantasyon ;

a)Kuruluşun ilgili fonksiyon ve seviyelerinde hedeflerinin başarılması için atanan sorumluluk ve yetkiyi

b)Amaçlara ulaşırken kullanılacak araçlar ve zaman çizelgesini.

Içeriyor mu?

İSG  Yönetim Program(lar)ı düzenli ve planlı aralıklarla gözden geçiriliyor mu?

Gerektiğinde İSG  yönetim program(lar)ı kuruluşun faaliyetlerinde, ürünlerinde, servislerinde veya işletme koşullarındaki değişiklikleri ona atıf yapacak şekilde düzenlenmiş mi?

Yeni yatırımlarda programlar gözden geçiriliyor mu?

4.4

4.4.1

UYGULAMA VE ÇALIŞTIRMA

YAPI ve SORUMLULUK

Kuruluşun İSG yönetiminin tesisi için, İSG risklerini etkileyen faaliyetlerini, proseslerini yöneten, yerine getiren ve doğrulayan personelin sorumlulukları ve yetkileri, rolleri tarif edilmiş, dokümante edilmiş ve  duyurulmuş mu?

Kuruluş, iş sağlığı ve güvenliği için en üst derecedeki sorumluluğuna sahip  üst yönetimden  bir üyeyi,  İSG yönetim sisteminin doğru uygulanması, kuruluşun tüm alanlarında ve her işlem basamağındaki gerekliliklerin sağlanması için özel bir sorumluluk ile  atamış mı?

Yönetim, İSG yönetim sisteminin uygulanması, kontrolü ve geliştirilmesi için gerekli kaynakları sağlamış mı? (insan kaynakları, teknolojik, uzmanlaşmış beceriler ve mali kaynaklar)

Kuruluş yönetiminin atadığı bir kişi;

a)Bu İSG yönetim sistemi şartlarının bu standarda uygun olarak oluşturulması, uygulanması ve sürdürülmesini sağlamak için tarif edilmiş görev,sorumluluk  ve yetkiye ;

b)Gözden geçirilmek için üst yönetime sunulan ve İSG yönetim sisteminin iyileştirilmesi için bir temel oluşturan İSG yönetimi sistemi performansı hakkındaki raporları sağlamak için tanımlanmış görev, sorumluluk ve yetkiye sahip mi?

Bütün bunlar yönetimin sorumluluğu ile birlikte İSG performansının sürekli iyileştirilmesinde yönetimin taahhüdünü gösteriyor mu?

4.4.2

EĞİTİM ,BİLİNÇ(FARKINDA OLMAK) ve YETERLİLİK

İş yerinde, personel, İSG’yi etkileyebilecek konularda yeterli mi? Yeterlilik, uygun eğitim, öğretim ve/veya deneyim terimleri ile tanımlanmış mı?

Kuruluş, ilgili her seviye ve fonksiyonda çalışanların aşağıda belirtilenlerden haberdar olmasını sağlayan prosedürler oluşturmuş ve bunları sürdürüyor mu?

Bu prosedürler;

a)İSG politika ve prosedürlerine, İSG yönetim sistemi gereklerine uyumun önemini belirtiyor mu?

b)Kuruluşun kendi iş faaliyetlerinin, gerçek veya potansiyel İSG sonuçları ve kişisel performansı geliştirmenin İSG’ye faydalarını içeriyor mu?

c)İSG politika ve prosedürlerine ve İSG yönetim sisteminin şartlarına, acil durumlara hazırlıklı olma ve bu durumlarda yapılması gerekenler de dahil olmak üzere bunlara uygunluğu başarmada görev ve sorumlulukları açıklıyor mu?

c)Belirtilmiş işletme prosedürlerinden sapmanın potansiyel sonuçlarını içeriyor mu?

Eğitim prosedürleri ; Sorumluluk, yetenek ve okur-yazarlık düzeyi ile yapılan işin risk seviyelerini de  dikkate alınarak oluşturulmuş mu?

Risk tayini sonucunda tespit edilen eğitim ihtiyaçları giderilmiş mi?

4.4.3

İSTİŞARE ve İLETİŞİM

Kuruluş, uygun İSG bilgilerinin çalışanlara ve ilgili diğer taraflara iletildiğinden ve onlardan bilgi alındığından emin olmasını sağlayan prosedürlere sahip mi?.

Çalışanların katılımı ve istişare ile ilgili  düzenlemeler dokümante edilmiş  ve ilgili taraflar bilgilendiriliyor mu?

Çalışanlar (personel, istihdam edilenler);

a)Risklerin yönetimi için politika ve prosedürlerin gözden geçirilmesine katılıyor mu?

b)İş yeri sağlık ve güvenliğini etkileyecek her değişiklik çalışanlar ile istişare ediliyor mu?

c)Sağlık ve güvenlik konularında temsil ediliyor mu?

d)İSG çalışan temsilcisi / temsilcilerinin ve yönetimin atadığı kişinin(yönetim temsilcisi)  kim olduğu hakkında bilgilendirilmiş mi?

Çalışan temsilcisi kim?

4.4.4

Dokümantasyon

Kuruluş, bilgiyi kağıt veya elektronik ortam gibi uygun bir ortamda oluşturmuş ve sürdürüyor mu?

Bu dokümantasyon;

Yönetim sisteminin çekirdek elemanları ve onların etkileşimini açıklıyor mu?

İlgili dokümana yönlendirmeyi (atıf) sağlıyor mu?

Bu dokümantasyonun etkinlik ve verimi için en az seviyede tutulmasına önem verilmiş mi?

4.4.5

Doküman ve Veri Kontrolü

Kuruluş, İSG şartlarını sağlamak  amacıyla bütün dokümanları ve verileri kontrol etmek için prosedürler oluşturmuş ve sürdürüyor mu?

Bu prosedürlerin;

a)Yerleri tesbit edilebiliyor mu?

b)Periyodik olarak gözden geçiriliyor mu?Gerekli olduğunda revize ediliyor mu?Yetkilendirilmiş personel tarafından yeterlilikleri onaylanıyor mu?

c)İSG sisteminin fonksiyonlarını etkili olarak yerine getirmek için veri ve ilgili dokümanların son nüshasının işlemin gerçekleştirildiği bütün yerlerde bulunuyor mu?

d)Geçersiz hale gelmiş doküman ve verilerin tüm yayınlandığı ve kullanıldığı noktalardan derhal uzaklaştırılıyor ve istenilmeyen kullanımları engelleniyor mu?

e)Yasal gereklilikler ve bilgi saklama veya her iki amaçla saklanan arşiv dokümanları ve veriler uygun bir şekilde tanımlanmış mı?

4.4.6

İŞLEM KONTROLÜ

Kuruluş, kontrol önlemi alınması gerekli riskli yerlerler ilgili faaliyet ve işlemleri tanımlanmış mı?

Kuruluş, aşağıdakiler ile belirli koşullar altında yürütülmesini sağlamak için bakım dahil bu faaliyetleri planlamış mı?

a)Yoklukları, İSG politika ve hedeflerinden sapmalara yol açabilecek durumları kapsayan dokümante edilmiş prosedürlerin oluşturulmuş ve sürdürülüyor mu?

b)Prosedürlerdeki çalıştırma kriterleri şart koşulmuş mu?

c)Kuruluş tarafından satın alınan veya kullanılan mallar teçhizat ve hizmetlere ait  belirlenmiş risklerle ilgili prosedür oluşturulmuş mu, sürdürülüyor mu?

 İlgili prosedür ve şartların tedarikçi ve müteahhidlere iletilmesi sağlanmış mı?

d)İSG risklerini kaynaklarında ortadan kaldırmak veya için iş yerinin tasarım, proses, tesis, makina aksamı, işlem prosedürleri ve iş organizasyonu ve bunların insan yetenekleri ile adaptasyonunu da içerecek şekilde prosedürler oluşturulmuş ve sürdürülüyor mu?

4.4.7

ACİL DURUM HAZIRLIĞI ve BU HALLERDE YAPILMASI GEREKENLER

Kuruluş potansiyel olayları ve acil durumları, bu durumlarda yapılacakları belirleyen ve bunlardan kaynaklanabilecek muhtemel hastalık ve yaralanmaları önlemek ve azaltmak için plan ve prosedürleri  oluşturmuş ve bunları sürdürüyor mu?

Kuruluş, özellikle olayların ve acil durumların ortaya çıkmasından sonra acil durum hazırlıklarını, bu durumlarda kullanılacak planları ve prosedürleri gözden geçiriyor mu?

Kuruluş, uygulanabildiğinde bu gibi prosedürleri periyodik olarak da deniyor mu?

4.5

4.5.1

KONTROL ve DÜZELTİCİ FAALİYET

PERFORMANS ÖLÇÜMÜ ve İZLEME

Kuruluş, İSG performansını düzenli bir temelde izlemek ve ölçmek için prosedürler oluşturmuş ve  sürdürüyor mu ?

Bu prosedürler ;

a)Kuruluşun ihtiyaçlarına uygun hem nitel hem de nicel ölçümler gösteriyor mu ?,

b)Kuruluşun, İSG hedeflerinin karşılanma derecesinin izlenmesini sağlıyor mu ?,

c)İSG yönetim program(lar)ı, işletme kriterleri ve uygulanabilir yasal ve mevzuat şartlarına uygunluğunu izleyen performansın önleyici (proactive) ölçümleri gösteriyor mu ?

d)Kazaları, meslek hastalıklarını (ill health) olayları (ucuz atlatmalar dahil) ve yetersiz İSG performansının diğer tarihi delillerini izlemek için tepkisel (reactive) performans ölçümlerini gösteriyor mu ?,

e)Müteakip düzeltici ve önleyici faaliyetlerin analizine imkan verecek, yeterli izleme ve ölçme verilerin ve sonuçlarının kaydedilmesini sağlıyor mu ?

Performans ölçmesi ve izlemesi için izleme donanımı gerekiyorsa, kuruluş bu tür ekipmanların bakım ve kalibrasyonu için prosedürler oluşturmuş ve sürdürüyor mu ? Kalibrasyon ve bakım faaliyetlerinin kayıtları ve sonuçları muhafaza ediliyor mu ?

Tedarikçilerin cihazlarının kalibrasyonları yapılmış mı, kuruluş tarafından gerekli kontroller yapılıyor mu?

4.5.2

KAZALAR ,OLAYLAR, UYGUNSUZLUKLAR, DÜZELTİCİ ve ÖNLEYİCİ FAALİYET

Kuruluş, aşağıdakiler için sorumluluk ve yetkiyi belirlemek amacı ile, prosedürler oluşturmuş ve sürdürüyor mu ?

a)Kazalar,olaylar , uygunsuzluklar, iş müfettişi raporlarının, ve ilgili taraf şikayetlerinin ele alınması ve incelenmesi ,

b)Olaydan, kazalardan ve uygunsuzluklardan gelen sonuçları hafifletmek için tedbir alınması,

c)Düzeltici ve önleyici faaliyetlerin başlatılması ve tamamlanması,

d)Yapılan düzeltici ve önleyici faaliyetlerin etkinliğinin teyidi,

Bu prosedürlerin, önerilen bütün düzeltici ve önleyici faaliyetlerin uygulamadan önce risk değerlendirmesi prosesi süresince, gözden geçirilmesi sağlanıyor mu ?

Potansiyel ve gerçek uygunsuzlukların nedenlerini ortadan kaldırmak için alınan herhangi bir düzeltici ve önleyici tedbir, problemlerin büyüklüğüne ve  karşılaşılan İSG riskleri ile uygun mu ?

Kuruluş, düzeltici ve önleyici faaliyetlerden kaynaklanan dokümante edilmiş prosedürlerdeki değişiklikleri uyguluyor ve kaydediyor mu ?

4.5.3

KAYITLAR ve KAYITLARIN YÖNETİMİ

Kuruluş, tetkik ve gözden geçirme sonuçlarında olduğu gibi, İSG kayıtlarının tanımlanması, sürdürülmesi ve düzenlenmesi için prosedürler oluşturmuş ve sürdürüyor mu ?

İSG kayıtları, kapsadığı faaliyet bakımından okunabilir, tanımlanabilir ve izlenebilir mi ? İSG kayıtları yeniden elde edilmeye hazır olacak; zarara, tahribata veya kaybolmaya karşı korunacak şekilde depolanmış ve korunuyor mu ? Bunların tutulma zamanları saptanmış ve kaydedilmiş mi ?

Kayıtlar, sisteme ve kuruluşa uygun olarak, bu standarda uygunluğunu göstermek için muhafaza ediliyor mu ?

4.5.4

TETKİK

Kuruluş, aşağıdakileri sağlamak ve periyodik iş sağlığı ve güvenliği yönetim tetkiklerini gerçekleştirmek için bir tetkik programı ve prosedürü oluşturmuş  ve sürdürüyor mu ?

a)İSG yönetim sisteminin aşağıdakileri sağlayıp sağlanmadığı  değerlendirilmiş mi ?

1)Bu standardın şartları dahil, İSG yönetim sistemi için planlanmış düzenlemelere uygunluğu;

2)Düzenli bir şekilde uygulanıp sürdürülüyor mu? ve

3)Kuruluşun politika ve hedeflerini karşılamasında da etkin oluyor mu?

b)Önceki tetkiklerin sonuçlarının gözden geçirilmesi,

c)Yönetime, tetkiklerin sonuçları hakkında bilgi sağlanması

Bir takvimi de kapsayan tetkik programı; kuruluşun faaliyetlerinin risk değerlendirmesine ve geçmiş tetkiklerin sonuçlarına dayandırılıyor mu ?

Tetkik prosedürleri tetkikin yapılması ve sonuçların rapor edilmesi için şartlar ve sorumlulukları kapsıyor mu ?

 Tetkik kapsam, sıklığı, yöntem yaklaşımı ve yeterlikleri de içeriyor mu ?

Mümkün olan yerlerde tetkikler denetimi yapılan faaliyet için sorumluluk sahibi olanlardan bağımsız bir personel tarafından icra ediliyor mu ?

Tetkik raporları üst yönetime iletiliyor mu?

4.6

YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ

Kuruluşun üst yönetimi, İSG yönetim sisteminin sürekli uygunluğunu,  yeterliliğini ve etkinliğini sağlamak için kendi belirlediği aralıklarda İSG yönetim sistemini gözden geçiriyor mu ?

Yönetimin gözden geçirme prosesi, yönetimin bu değerlendirmeyi yapmasına izin veren gerekli bilgilerin toplanmasını sağlıyor mu ?

Bu gözden geçirme doküman haline getirilmiş mi?

Yönetimin gözden geçirmesi, İSG yönetim sistemi tetkik sonuçlarının, değişen durumların ve sürekli iyileştirme için taahhüdünü ele alıyormu? Bunun ışığında,

 İSG yönetim sisteminin politikası, hedefleri ve diğer elemanlarında değişikliklere olan  muhtemel ihtiyaca değiniyor mu?